Het beschermen van je kind is een primaire taak van ouders. Je wil natuurlijk graag dat je kind veilig en heel blijft. Het is echter ook heel goed voor kinderen om de ruimte te krijgen om risicovol te spelen. Een gezonde balans tussen het beschermen van je kind en het de ruimte geven om in zijn spel om te leren gaan met risico’s is daarbij belangrijk. Hoe zorg je voor die balans?
Risicovol spel
Risicovol spel of ook wel ‘risky play’ is een term die bedacht is door de Noorse pedagoog Sandseter. Risicovol spelen is eigenlijk iets wat kinderen al van nature doen. Het houdt in dat kinderen op een manier spelen waarbij ze avontuurlijke en uitdagende activiteiten doen met een risico dat ze een (kleine) verwonding oplopen. Kinderen leren op deze manier beter risico’s in te schatten. Ze bouwen daarnaast ook zelfvertrouwen op. Door het opzoeken en verleggen van hun eigen grenzen waarbij ze spanning maar ook trots ervaren over wat ze al kunnen, vinden kinderen risicovol spel vaak erg leuk. Bij de term ‘risicovol spel’ zou je juist denken dat je als ouder onnodige gevaren opzoekt door je kind ruimte te geven in spel waarbij het risico loopt op een eventuele verwonding. Het is echter bewezen dat je zwaar letsel meer kunt voorkomen door je kind toe te staan risicovol te spelen. Juist doordat ze met deze vorm van spelen leren om de risico’s beter in te schatten. Dit betekent natuurlijk niet dat je je kind volledig vrijlaat. Je kijkt uiteraard altijd naar de leeftijd van je kind en wat wel of (nog) niet verantwoord is. Het blijft belangrijk, ook bij risicovol spel, om je kind te beschermen tegen te grote risico’s en je kind daarnaast goed te begeleiden bij het risicovol spelen.
Risico versus gevaar
Risico en gevaar worden vaak door elkaar gehaald, maar er is wel degelijk een verschil tussen deze twee.
Bij gevaar bestaat er een directe dreiging waarop je zelf weinig invloed hebt. Wanneer het zo is dat een kind een risico niet goed kan inschatten of daar de juiste vaardigheden (nog) niet voor heeft door bijvoorbeeld zijn leeftijd, dan is een kind in gevaar. We hebben het dan over situaties waarbij een kind ernstige gevolgen van iets kan ondervinden. Bijvoorbeeld wanneer je jouw peuter bij open water laat spelen. Hij kan nog niet zwemmen, dus hij loopt dan gevaar.
Bij een risico bestaat er een kans dat er iets niet goed zou kunnen gaan. Hierbij heeft een kind de keuze om het risico wel of niet te nemen. Bij deze beslissing maakt het kind zelf een afweging waarmee het oefent en beter leert omgaan met het inschatten van risico’s. Door kinderen wel te beschermen tegen gevaren, maar niet alle risico’s in zijn geheel weg te nemen, leren kinderen om zelfstandig veiliger te spelen en veiligere keuzes te maken in hun spel.
Oefenen met risicovol spel
Logisch dat je je misschien nu afvraagt hoe je dit aanpakt, die balans tussen veiligheid en ruimte geven voor risicovol spel. Onthoud allereerst dus dat je je kind echt niet direct helemaal vrij hoeft te laten. Kijk bij het zoeken naar een balans vooral naar je kind en wat je denkt dat het (al) aankan en waar jij je prettig bij voelt als ouder. Gaandeweg kun je deze grenzen altijd een beetje oprekken. Probeer het gewoon eens uit en oefen met het verleggen van je eigen grenzen. Wanneer je het erg spannend vindt om je kind meer vrijheid te geven in risicovol spelen, stel jezelf dan de vraag wat er nu eigenlijk mis zou kunnen gaan en hoe erg dat is. Wanneer je normaal gesproken erg snel ingrijpt, ga dan eens ‘op je handen zitten’. Probeer gewoon echt even niets te doen en te kijken hoe je kind het zelf aanpakt en oplost. Onthoud dat dit je kind nieuwe vaardigheden en daarnaast zelfvertrouwen leert. Uiteraard kun je ingrijpen wanneer jij inschat dat iets geen risico meer is, maar een gevaar.
Risicovol spelen kunnen kinderen overal. Het is niet gebonden aan een plek. Je kind kan risicovol spelen in de eigen tuin, op straat, maar ook is bijvoorbeeld een natuurspeeltuin een ideale plek om te oefenen met het verleggen van grenzen en leren omgaan met het inschatten risico’s. Andere ideeën voor risicovol spel zijn:
In een boom klimmen, over een slootje springen, skaten, een vlot bouwen en er echt mee gaan varen, zelf een hut bouwen met een echte hamer, zelfstandig spelen uit het directe zicht van jou als ouder, stoeien.
Laat je kind, afhankelijk van de leeftijd, eens oefenen met deze vormen van spel.
